Mensen, organisaties en de samenleving bewegen zich voortdurend door een leerproces (lees ontwikkeling). De intentie van het leren is meestal dat we vooruitgang realiseren, wat we vaak koppelen aan een uitkomst, iets is er beter of anders, straks. Dat begint vaak bij een verlangen, een inspiratie om iets te bereiken. En soms ingegeven door gedwongen omstandigheden, neem ontslag (op persoonlijk niveau), nieuwe concurrentie (op organisatie niveau) of Covid (als samenleving).
Tegelijkertijd is leren meestal niet het vertrekpunt voor verandering, maar zijn onze ogen met name gericht op de gewenste uitkomst. We verlangen naar de situatie waarin het doel gerealiseerd is. Waardoor we niet de tijd nemen om de juiste stappen te zetten richting het zo effectief en duurzaam realiseren van dat resultaat. Met andere woorden, we accepteren niet dat we moeten leren om een doel te bereiken. En tenzij dat doel iets is wat je al vele malen gerealiseerd hebt en dus (on)bewust bekwaam bent, is er meestal een aantal vaak pijnlijke fases te doorleven.
Onbewust onbekwaam
In de eerste fase van de leercurve weet je niet precies wat je nog niet weet of kan, je hebt hoogstens een vermoeden. Je bent (positief of negatief) gestimuleerd en gaat op zoek naar de snelste route om het doel te bereiken. Waardoor een nieuwe gewenste situatie bereikt wordt of de oude situatie hersteld wordt (voor zo ver mogelijk...). Je laat je graag inspireren door voorbeelden waarin anderen dat gelukt is, bent nieuwsgierig naar hoe ze dat gedaan hebben. In de hoop dat als dat voorbeeld wordt gevolgd, succes voorhanden ligt. Als je dan kijkt naar wat je aangereikt wordt is dat meestal een set aan concrete tools. Waar men aan voorbij gaat is welke houding en gedrag ten grondslag liggen aan dat succes. Daarom pleiten wij voor een fase waarin je eerst op zoek gaat naar inzichten. Over je huidige realiteit. En de kuil te betreden.
Bewust onbekwaam
In deze fase ben je bereid de realiteit onder ogen te zien. Je af te vragen hoe je houding en gedrag zich verhoudt tot het gewenste doel. In deze fase krijg je fundamentele inzichten in wat je mogelijk tegen houdt je doel te bereiken en wat de kansen zijn die je kan benutten. Deze periode is confronterend, ongemakkelijk en leidt soms tot moedeloosheid. Het voordeel is dat wanneer je dat bewust doet, je weet en erkent dat je aan het leren bent. Dat je het nog niet kan, en dat dat niet erg is. Dat je bereidt bent de juiste motivatie, omstandigheden en besluiten te nemen die je houding beïnvloeden. En te onderzoeken welk gedrag en vaardigheden horen bij de nieuwe te realiseren situatie. Om opties te ontwikkelen die passen bij jouw realiteit. Waarbij de kunst is om zo veel mogelijk weg te blijven bij meningen en waar mogelijkheden feiten te laten spreken.
Richting bewust bekwaam
De meest essentiële stap opwaarts in de curve is het gedrag te gaan vertonen wat op individueel niveau gaat leiden tot het bereiken van het gewenste doel. Want goed gedrag doet volgen. Als je voldoende van dat nieuwe gedrag kunt institutionaliseren ben je in staat een nieuw patroon voor handelen te ontwikkelen wat als basis kan dienen om het op schaal toe te kunnen passen.
Dan komen alle tools pas om de hoek kijken. Tools kan van alles zijn; structuren, processen, beleid, technologie etc. Zaken waar we vaak als eerste naar grijpen. Om een gevoel van concreetheid te ervaren in de gewenste verandering. En waar we vaak vast lopen als we niet weten hoe we deze tools het beste kunnen inzetten. Het lijkt heel tastbaar, alleen ontbreekt de achterliggende kracht om het daadwerkelijk in te zetten om verandering op schaal te realiseren als we niet borgen dat de tools ingezet worden op basis van een werkelijk vruchtbare bodem. Die bodem is nodig om te kunnen schalen.
Onder in de kuil
Juist onderin de kuil stagneren de meeste veranderingen. Omdat we pijn vermijden. Dat is natuurlijk, alleen niet verstandig. Hoe vaker je leert om die pijn aan te gaan, hoe sneller je zal leren om door de curve heen te bewegen, als mens, organisatie en samenleving. Ontwikkelen wordt dan een vaardigheid die je in staat stelt sneller doelen te realiseren. Met een uitkomst die duurzaam en effectief is. Omdat ze aansluiten bij de realiteit waar vanuit je vertrokken bent. Dan bereik je het moment waarop het “vanzelf” gaat, wanneer je onbewust bekwaam bent. En waarbij terugval min of meer uitgesloten is.
En terugkijkend op Koningsdag zie je maar weer dat het afstand nemen en het doel voor ogen houden om Covid uit te bannen vorige jaar nog leidde tot de gewenste uitkomst en nu niet meer. Wellicht omdat angst toen de overhand had. De vraag is of wij de realiteit van nu in houding en gedrag voldoende begrijpen om invulling te kunnen geven als samenleving aan het gewenste gedrag dat nodig is om ons doel te bereiken. We zitten nog onderin de kuil….
Hartelijke groeten
Daan & Niki
P.S. Wij helpen organisaties graag bewust door de kuil heen om duurzame vooruitgang te realiseren middels ontwikkeling. Als je er meer over wil weten, laat het ons weten!
Nieuwsbrief gemist? Lees hier onze eerder artikelen.