Transformeren vanuit kracht of macht. Wat is het verschil en waarom is het belangrijk? Om te beginnen bij het verschil. Er zijn veel verschillende definities. Wij vatten dat zelf als volgt samen:
Macht: het vermogen om anderen iets te laten doen, zelfs tegen hun wil
Kracht: het vermogen om iets gedaan te krijgen, fysiek of mentaal
Macht is vooral gekoppeld aan het realiseren van een sturende omgeving die zekerheid biedt over waar besluiten liggen. Macht heb je vaak over iets of iemand. Kracht is gekoppeld aan het vrijkomen van energie, om dingen in beweging te krijgen, vanuit iets of iemand. Je kunt zeggen dat je bij macht dus stuurt via de ander en kracht vanuit jezelf.
In veel organisaties zie je dat als er iets onverwachts voordoet, zoals een crisis, op macht wordt teruggegrepen. Wanneer we weten wat de bron van macht is en of deze is gelegitimeerd kunnen we beter inschatten of de ervaren machtsverhouding wenselijk is. Sociale wetenschappers spreken van vijf machtsbronnen:
Positie: manager die beslissingen afdwingt
Referentie: charismatische collega die veel invloed heeft
Deskundigheid: de (externe) expert waar we naar luisteren
Informatie: collega's die bewust informatie achterhouden
Middelen: budgeteigenaar die activiteiten stuurt
Macht is gebaseerd op een ongelijke verhouding tussen mensen door het inzetten van deze bronnen. De vraag is wanneer dat gelegitimeerd is, en of het duidelijk is wanneer en waarom het ingezet wordt. Het heeft dus zin om stil te staan bij machtsverhoudingen en te zien wat je ontdekt en wat mensen motiveert om macht in te zetten.
Het goed begrijpen van deze bronnen helpt om te leren omgaan met de ongelijkheid die daardoor ontstaat. Dit is niet per sé goed of slecht maar kan wel invloed kan hebben op jouw houding en gedrag.
En wanneer je motieven koppelt aan macht en kracht lijkt daar een verband te bestaan. Er zijn belangrijke twee meta-motieven die voor ons allemaal een rol spelen.
Communion - verbondenheidsmotief (wij).
Agency - vooruitgangsmotief (ik).
Voordat we de wereld indelen in ik of wij mensen is het goed om te weten dat je vanuit een voorkeur schakelt tussen deze motieven. Deze voorkeur is én aangeboren én aangeleerd. Deze twee meta-motieven zitten dus diep in ons. En het één is niet goed of fout. Over het algemeen is het wenselijk is dat we vooruitkomen terwijl we ons verbonden voelen. Waar de schoen gaat wringen is wanneer dat vooruitkomen voornamelijk gericht is op het individu of vanuit het wij denken louter verzanden in de noodzaak van verbinding.
Het hebben van macht in organisaties is overwegend verbonden met het ‘’ik’’ motief. En daar waar dat doorslaat in machtsmisbruik leidt dat meestal tot weerstand in de groep waarover macht wordt uitgeoefend. Historisch gezien heeft het hebben van dominante heersende niet gelegitimeerde machtposities geleid tot revoluties. Vandaag de dag uit zich dat onder andere door het groeiende bewustzijn rondom de noodzaak van inclusiviteit binnen organisaties en de maatschappij.
De verschuiving in organisaties en de maatschappij van interventies vanuit macht naar kracht is een logische ontwikkeling maar moet niet worden overschat. Het opbouwen van een ''krachtspositie'' vanuit bijvoorbeeld deskundigheid en reputatie kunnen nog steeds worden verhinderd wanneer iemand vanuit een ''machtspositie'' jou de toegang tot middelen (budget) en informatie niet geeft.
De eerste stap is dan ook het ontwikkelen van een realistisch beeld van zowel jouw ''krachts-'' als ''machtspositie”. Welk vermogen heb jij nu écht om dingen te bereiken, vanuit jezelf of via anderen. En wat motiveert jou daarin?
Wij bepleiten een integratieve manier van denken en doen door er van uit te gaan dat alles er kan en mag zijn wanneer dat nodig is, zowel het “ik” als het “wij” motief en het inzetten van macht en kracht. Het is mogelijk om zowel betrokken, begripvol en accepterend als sturend, resultaatgericht en gezaghebbend te zijn. Kijk naar de succesvolle leiders van deze tijd. Het is het risico dat we denken dat het of het één of het ander is, bij onszelf en bij anderen.