Mocht je de aflevering van de Fabeltjes Fuik van Arjen Lubach nog niet bekeken hebben, het is een aanrader. Al was het maar omdat het op een eenvoudige manier veel verduidelijkt hoe de algoritmes van de grote social media spelers werken en welke consequenties dat heeft in de informatie voorziening en daarmee beeldvorming en houding van mensen ten aanzien van de wereld.
Wat de aflevering ook schetst is dat deze algoritmes je aandacht maximaal vasthouden om zo advertentie-inkomsten aan jou (en alle data punten die je achterlaat) te verdienen. Je trapt er dus maar mooi in als (naïeve) gebruiker.
Een niet belicht perspectief is dat deze sociale media initieel wellicht graag een bepaalde gebruikersuitdaging wilde oplossen: o.a. beter zoeken (Google), een online adressenboek (Facebook), een video opslag dienst (Youtube), simpelere communicatie (whatsapp) enzovoort. Dat zelfs die algoritmes in eerste instantie vooral bedoeld waren om je te helpen te vinden wat je leuk vindt, met als (onderschat) neveneffect de fuik.
Een belangrijke uitdaging van deze platformen was dat ze groot werden zonder verdienmodel, want er was wel veel tractie en interactie maar in eerste instantie geen omzet. Het doel was vooral bouwen aan relevantie en het vergroten van de gebruikersgroep. Hoe ze daar geld aan konden verdienen zou wel volgen. Een strategie die door veel bedrijven in het digitale domein nog steeds aangehangen wordt, je wil tenslotte eerst ontdekken of je er toe doet. Hoewel...
Op enig moment moet er omzet tegenover komen te staan. Voor niets gaat tenslotte alleen de zon op. Dan volgt de keuze. Gaan we de gebruikers geld vragen of anderen laten betalen voor de gebruikers en dus advertentie-inkomsten delven. De keuze is snel gemaakt want gebruikers laten betalen zal mogelijk (onaantrekkelijke) consequenties hebben.
Spotify koos anders, een gemengd model, waarbij de gratis versie advertenties bevat en de betaalde versie niet. Netflix koos voor een betaald model. Nu schijnt men voor muziek en video bereidwilliger te zijn om te betalen. Met als voordeel dat ze niet of minder afhankelijk zijn van advertentie inkomsten. Hoewel ook daar het aandacht principe ook geldt, om de gebruiker te overtuigen te blijven abonneren, alleen is er een directe relatie tussen geld en gebruiker en dus waarde perceptie.
Zo kiezen ook de meeste digitale versies van bekende nieuwstitels voor betaalmuren. Drie artikelen gratis en dan betalen. Pure noodzaak, omdat ze van advertentie inkomsten alleen geen kwalitatieve journalistiek kunnen maken. Dat levert regelmatig kritiek op, sla een gemiddelde Twitteraccount met een nieuws link open en je ziet de verontwaardiging van menig commentator: “hoezo moet ik betalen?”. De devaluatie van de waarde van (kwalitatieve) informatie.
En zo komen we tot de essentie van ons betoog. Misschien is de kern van het probleem van de sociale media niet het algoritme, maar het feit dat dat het een gratis dienst is. Dat de verkeerde klant betaald. En wanneer je mensen de indruk geeft dat iets gratis is - dat is het niet, men betaalt met aandacht en data-, het verwachtingen schept ten aanzien van andere media. Wat resulteert in een oneigenlijk concurrentieveld met maatschappelijke consequenties.
Het schetst ook maar weer hoe in een relatief korte periode een industrie – die van informatievoorziening – fundamenteel kan veranderen. En wat initieel (mogelijk) goed bedoeld werd is kan door (verkeerde) keuzes mogelijk verstrekkende negatieve maatschappelijke gevolgen hebben.
Weet jij hoe je hier toe verhoudt, als organisatie en als individu? Want bijna ieder commercieel bedrijf is betrokken aangezien een aanzienlijk deel van de advertentiebudgetten bij deze grote spelers belandt. En ga je als individueel gebruiker Youtube, Facebook, Instagram, Twitter en Google afzweren? Waarschijnlijk niet, want er zijn te weinig grootschalige alternatieven. En zo delen we een verantwoordelijkheid in het in stand houden van de fuik. Een complex vraagstuk, met geen eenvoudig antwoord.
Hartelijke groeten,
Daan & Niki
Meer lezen over dit onderwerp en mogelijke oplossingen? Lees dit artikel op Techcrunch.
Nieuwsbrief gemist? Lees hier onze eerder artikelen.